Overal in de media verschijnen verhalen over producent Ewart van der Horst die precies weet hoe je een talkshow in elkaar moet zetten om te 'scoren'. Heel knap natuurlijk, maar hoe wenselijk zijn die tv-wetten eigenlijk? Worden we daar wel zoveel wijzer van? Anu Manickam en Karel van Berkel schreven Wicked World, een pleidooi voor het erkennen van complexiteit in allerlei opzichten. Het zou geweldig zijn als hun systeeminnovatie in de talkshowwereld wordt toegepast.

Manickam en Van Berkel schreven een managementboek genaamd 'systeeminnovatie in een wicked world'. Heel interessant, in het boek beschrijven ze een manier van denken waarbij je de verleiding weerstaat om in simpele oplossingen te denken voor problemen. Je bekijkt een thema van alle kanten en laat verschillende partijen daarna meedenken over een oplossing. Let op: het is geen polderen want je kiest uiteindelijk voor de beste oplossing en bouwt geen compromis.


Niet alles is simpel
Het boek is een antwoord op de versimpeling van zaken die je nog wel eens ziet in de media, het dagelijks leven of online. De systeemtheorie omarmt de complexiteit en de analyse. Neem bijvoorbeeld een probleem zoals het tekort aan leerkrachten. Het lijkt een simpele oplossing om meer leraren aan te nemen, maar dan ga je in de ogen van de auteurs voorbij aan het echte probleem dat veel breder is dan dat: te weinig waardering, te hoge werkdruk, te weinig focus op zaken die leerlingen echt nodig hebben.


Echte oplossing
De systeemtheorie gaat erom dat je een probleem helemaal uitdiept en zoekt naar een echte oplossing in plaats van naar een schijnoplossing in de categorie 'meer boeven achter de tralies'. Ze geven in het boek wel een mooi voorbeeld. Je zou misschien denken dat maatregelen als 'strenger straffen' effectief zijn om het aantal mensen dat met drank op in de auto stapt omlag te brengen, maar de BOB-campagne heeft nog het meeste effect gehad. Terwijl dat misschien een vrij 'softe maatregel' is in de ogen van veel mensen.

Karel van Berkel op Managementboek.nl over Mark Rutte: ,,Wat ik interessant vind is dat Mark Rutte vaak zegt over zaken als de drugsproblematiek of het tekort aan leerkrachten: 'dat is een complex probleem', maar dat hij nooit eens alle kanten in kaart brengt en mensen uitnodigt om daar over na te denken. Politieke oplossingen hebben altijd te maken met een bepaalde kleur van denken, maar zo kom je niet verder want je definieert het probleem niet goed en komt dus nooit met een oplossing. Als je drugscriminaliteit alleen bestrijdt met strengere straffen heb je het maar over een deel van het probleem.''

De systeemtheorie in de media
Ik moest heel erg denken aan de media toen ik het boek las, zowel offline als online. Als er een probleem is zoals 'weinig vrouwen in topfuncties' en'Zwarte Piet' zitten er aan talkshowtafels vaak twee mensen aan tafel die voor of tegen een quotum zijn. Daardoor denk je altijd na afloop: wat ben ik eigenlijk opgeschoten met deze meningen? Zou er niet een talkshow te bedenken waarin je bijvoorbeeld een probleem bespreekt vanuit heel veel verschillende perspectieven? En dat er dan na afloop en soort van conclusie is.

Op die manier had de NPO zich prima kunnen onderscheiden van Jinek, het programma dat zo goed door Ewart van der Horst in elkaar is gezet. Zo van: wij kiezen voor een model waarbij het loont dat je even je mening erin gooit, maar voor een talkshow waarmee je de samenleving écht een beetje verder helpt.

Iets breder kijken
Niet alles is nu eenmaal in een kant-en-klare oplossing te gieten. Op social media is dat natuurlijk nog erger; daar is het lonend om een strakke oplossing te bedenken voor een complex probleem. Sterker nog; social media zijn natuurlijk zo ingericht dat je vaker dezelfde mensen voorbij ziet komen met een mening die je wel onderstreept. Daardoor wordt het lastiger om iets breder te kijken. Als er een plek zou bestaan waar ze die systeemtheorie zouden moeten omarmen dan is dat de NPO wel.

Elke avond een probleem
Hoe ik zo'n programma voor mij zie? Gewoon, niet te ingewikkeld: elke avond een ander probleem. Bij dat probleem zoek je allerlei verschillende denkrichtingen en een lenige presentator die dat allemaal aan elkaar praat. Wat zeggen jullie? Breekt dat met alle wetten van Ewart van der Horst die precies weet hoe lang een muziekje moet duren, welke gasten je moet vragen en hoe lang je over een onderwerp mag praten om de beste kijkcijfers binnen te halen? Klopt natuurlijk, maar die heeft dan ook verstand van kijkcijfers en die zouden voor de NPO toch iets minder belangrijk zijn?

DWDD scoort geweldig na de winterstop, maar wat was de aflevering waar jullie over spraken bij het koffiezetapparaat (toch een voorname doelstelling van een programma op de NPO)? Dat interview van 50 minuten met die geweldige mevrouw die over de oorlog vertelde. Toen gingen de tv-wetten, die het leven schijnbaar lekker overzichtelijk maken, even niet op. Jort Kelder zei het goed in De Volkskrant toen hem gevraag werd naar Van der Horst: ,,Ik ben positief over hem, maar het nadeel is dat talkshows steeds meer op elkaar gaan lijken. Het wordt een grote soep.''

Ik zal Kelder vandaag nog een linkje naar Wicked World sturen.