In hoeverre ben je als individu onlosmakelijk verbonden met het merk of bedrijf waar je werkt en heb je de ruimte op LinkedIn en andere social media om te zeggen wat je wilt? Waar botst de persoonlijkheid met de bedrijfscultuur en wanneer grijpt het bedrijf in? En hoe zit dat eigenlijk juridisch? Het antwoord van drie social-experts en een jurist.

In deze coronatijd raakt de discussie op social media regelmatig oververhit. Voor- en tegenstanders van het beleid van de overheid spreken zich uit en gaan er soms zelfs met gestrekt been in. Dat beperkt zich niet alleen tot Twitter, zelfs op LinkedIn krijgen de discussies af en toe een scherpe toon. Maar moet je je als je werknemer bent van die grote corporate, dat bekende merk, of met jouw status als expert wel doen? Moet je het wel hebben over het coronabeleid, meegaan in de Zwarte Piet-discussie of je posts regelmatig inkleuren met je politieke voorkeur?

Slordige profielen
Als we puur even kijken naar LinkedIn: dat staat met name bekend als een zakelijk platform, en je profiel is je zakelijke visitekaartje. ,,Toch hoor ik regelmatig klachten dat LinkedIn steeds meer op Facebook gaat lijken,'' zegt social media expert en auteur van vier boeken over LinkedIn Corinne Keijzer van Digital Moves. Keijzer geeft regelmatig in company trainingen waar medewerkers haar zeggen dat ze hun LinkedIn account zien als privé. Ze willen het niet inzetten voor de werkgever. ,,Ik leg dan altijd uit dat je LinkedIn profiel inderdaad van jou is en je werkgever jou niet kan dwingen om er dingen op te zetten die voor hem belangrijk zijn. Maar ik vraag dan ook wie er als werkgever op het LinkedIn-profiel staat. Die informatie moet wel kloppen."

Marjolein Bongers van House of Social Media ziet dat het daar vaak al fout gaat. Onlangs verscheen haar boek LinkedIn Power, waarin ze onder meer beschrijft hoe je je het beste kunt profileren op LinkedIn, welke content je gebruikt en ze koppelt beïnvloedingspsychologie en LinkedIn aan elkaar. ,,Je LinkedIn-profiel is je digitale visitekaartje. Ik zie veel slordige profielen met vage of slechte foto's, of mensen die een zonnebril op hebben of een biertje in hun hand. Dat zijn niet alleen medewerkers van bedrijven, soms zelfs directieleden."

Het blijft persoonlijk
Een bedrijf mag daar volgens Bongers best op wijzen. Als het gaat om de contentcreatie dan ligt dat wat moeilijker. In haar LinkedIn-trainingen zegt Bongers dat een profiel persoonlijk is, maar dat er wel degelijk een link met je werkgever is. ,,Daar moet je je wel heel bewust van zijn en dat kan op verschillende manieren. Ik heb op een training wel eens een groep salesmanagers gehad en kwam erachter dat één van hen op LinkedIn alleen maar posts van de concurrent likete. Hij vond dat het een leuke gast met wie hij wel eens een biertje dronk. Hij was zich er niet bewust van dat alles wat hij likete zichtbaar is voor zijn netwerk."

Corinne Keijzer beaamt dat het lastiger is wat een werkgever over de content die zijn medewerker plaatst kan zeggen.,,Een werkgever mag zeggen: wil jij helpen ons merk te vergroten en bekender te maken? Maar ook dat is aan de werknemer zelf. Het ligt ook erg aan de functie die je hebt. Zit jij in sales, marketing of communicatie dan past het meer bij je om LinkedIn goed in te zetten. Er zijn ook mensen die niet te veel over de huidige werkgever willen delen, want misschien zijn ze over een jaar weg. Ik snap de tweestrijd heel erg."

Personal branding
Personal branding als medewerker van een bedrijf kan gewoon, zegt managing director Sjef Kerkhofs van dailydialogues. ,,We leven in een kenniseconomie. Specialistische kennis is veel waard. En die kennis is meestal persoonsgebonden, niet bedrijfsgebonden. Sterke personal brands en bedrijven maken gebruik van elkaar en helpen elkaar verder. Het bedrijf profiteert van de kennis, ervaring en uitstraling van de specialist en een sterk personal brand in je organisatie straalt af op je imago. De specialist profiteert op zijn beurt van de merknaam en de mogelijkheden die het met zich meebrengt."

Toch worden er zeker wel afspraken gemaakt over wat je mag en kan melden op social, zolang je werkzaam bent voor bedrijf X, weet Kerkhofs. ,,Logisch toch? Vaak worden dit soort afspraken vastgelegd in het arbeidscontract, of door het tekenen van bijvoorbeeld een social media guideline. Met andere woorden: nee, een individu is niet meer zo sterk verbonden met het bedrijf als voorheen, maar er zijn zeker nog wel regels over wat je wel of niet communiceert. Ik ben nog nooit een zichzelf respecterend bedrijf tegengekomen dat volledige vrijheid biedt aan - in het oog springende - personal brands. Wij zien steeds vaker bedrijven die een social media guideline direct bij het vormen van een arbeidscontract meenemen. In geval van een sterk personal brand wordt de visie op het gebruik van social media zelfs al in een selectieprocedure besproken."

Hou het positief
Bongers ziet wel dat die richtlijnen ook ontmoedigend kunnen werken. ,,Bedrijven die wel bepaalde richtlijnen hebben, zoals overheidsinstellingen, leggen een heel boekwerk bij je op tafel dat je moet doorlezen. De medewerker denkt dan: 'Laat maar zitten, er mag toch niets. Dan ga ik me helemaal niet meer profileren, maar ook de organisatie niet meer uitdragen.' Dus ik adviseer altijd: zet je richtlijnen op hooguit twee A4tjes en benoem vooral ook wat allemaal wél mag. Hou het positief."

Bedrijven die alles dichtgetimmerd hebben in de voorwaarden, zijn vaak de bedrijven waar een angstcultuur heerst, denkt Keijzer. ,,Er zijn ook bedrijven die ontzettend bang zijn dat hun medewerkers worden weggeplukt door de concurrentie en allerlei regels hebben opgesteld. Dan is er eerder iets mis met de werkgever. Een werkgever zou juist moeten stimuleren dat zijn medewerker iets positiefs uitdraagt over het bedrijf. Regels vind ik altijd een beetje stom. Help mensen, faciliteer ze. Anders bereik je het tegenovergestelde."

Zwarte Piet en corona
Een stap verder is je mengen in allerlei maatschappelijke discussies. We noemden net al het coronavirus en Zwarte Piet. Bongers probeert haar klanten er wel bewust van te maken. Haar advies is eigenlijk bijna altijd om je niet te mengen in dergelijke discussies. ,,Aan managers die niet willen dat hun medewerkers vol mee gaan in discussies over gevoelige onderwerpen, raad ik aan vooraf social media richtlijnen te maken. Dan weten ze waar ze aan toe zijn."

Keijzer begrijpt wel dat mensen in het begin van corona hun gevoelens wilden delen. ,,Mensen snappen soms nog te weinig dat LinkedIn toch meer een zakelijk platform is en roepen dingen online waar ze offline enorme spijt van krijgen. Doe het dus niet."

In je profiel zetten dat 'het je eigen opinie is' en niet van het bedrijf waarvoor je werkt, is eigenlijk nooit een goed idee, zeggen alle drie de experts. Kerkhofs: ,,Ook al benoem je nog zo vaak dat het gaat om je eigen mening, hetgeen dat blijft hangen is toch jouw uitspraak in relatie met het bedrijf dat je vertegenwoordigt. Zelfs als je freelance bij zo'n bedrijf aan het werk bent. Kortom, voorkom mogelijke issues, en maak goede afspraken. Niet alleen met de personal brands binnen je organisatie, maar met iedereen. Spreek met elkaar af welke tone-of-voice je op social media wenst te hanteren en welke onderwerpen en meningen beter vermeden kunnen worden. Door dat al vroegtijdig te doen is het voor iedereen duidelijk en kunnen er veel minder snel problemen ontstaan."

Hoe het fout kan gaan
Kerkhofs noemt Elon Musk als voorbeeld van hoe het fout kan gaan. Een domme tweet over 420 dollar, kostte hem uiteindelijk 40 miljoen. ,,Een individu kan het merk dus zeker schaden. Maar, andersom ook wel hoor. Als jij staat voor een bepaald personal brand en je gaat werken bij een merk dat daar eigenlijk niet goed bij aansluit bijvoorbeeld."

Kennen de anderen voorbeelden uit de Nederlandse praktijk waarin het mis is gegaan en waarbij de werkgever heeft ingegrepen? ,,Het ergste wat ik tot nu toe heb meegemaakt, was dat een medewerker van een bedrijf posts plaatste met zijn politieke mening,'' zegt Bongers. ,,Dat bedrijf heeft hem verzocht daarmee te stoppen, of anders een andere baan te zoeken. Uiteindelijk heeft die persoon ervoor gekozen om te stoppen met dergelijke posts."

Keijzer refereert aan een rechtszaak die er is geweest waarbij automatiseerder H&R uit Utrecht een 42-jarige medewerker op staande voet heeft ontslagen omdat hij herhaaldelijk weigerde een onjuist profiel op Linkedin aan te passen. De rechter gaf het bedrijf gelijk. ,,Een interessante case waarbij je ziet dat je dus wel degelijk problemen kunt krijgen met je gedrag op social media en specifiek LinkedIn.

Maar hoe zit dat nou eigenlijk juridisch. Mag een bedrijf in zijn bedrijfsvoorwaarden opnemen dat je je als werknemer aan een bepaald protocol op social media moet houden?

Niet té streng
Charlotte Meindersma, de social media jurist van Nederland, zegt daarover: ,,Werkgevers kunnen deels wel beperken dat sociale media tijdens werktijd gebruikt worden, maar een werkgever kan nooit het gebruik geheel (in privétijd) verbieden. Een werknemer heeft namelijk ook recht op de vrijheid van meningsuiting en recht op een privéleven. Dit zijn grondrechten die niet te veel ingeperkt mogen worden."

Regels kunnen volgens Meindersma dus wel, maar mogen niet te ver gaan. Bovendien mogen die regels eigenlijk alleen betrekking hebben op uitingen die het bedrijf te veel kunnen raken.

Haar advies is verder: ,,Hoe meer er op het spel staat, hoe belangrijker het is om in de arbeidsovereenkomst of het persooneelshandboek of iets dergelijks wel wat te regelen. Al is het maar omdat dit zorgt voor meer bewustzijn. Belangrijk is weer wel dat het niet té streng is, omdat de kans bestaat dat het dan niet juridisch houdbaar is en je als werkgever overgeleverd bent aan de mening van een rechter. Ik denk dat je dan beter zit als je iets soepelere regels opstelt, die wel houdbaar zijn."

FOTO SHUTTERSTOCK