De traditionele media – televisie, radio, kranten en tijdschriften – verliezen steeds meer terrein. Hun bereik is in de afgelopen jaren fors afgenomen, zo blijkt uit de jaarlijkse Mediamonitor die het Commissariaat voor de Media heeft uitgebracht. Steeds minder Nederlanders lezen kranten en tijdschriften, kijken televisie of luisteren naar de radio. Dat terwijl het bereik van internetkanalen zoals YouTube fors toeneemt.

 
Het Commissariaat voor de Media volgt al veertien jaar de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de mediawereld en doet hiervan jaarlijks verslag. Hoewel de cijfers die eind 2015 gepubliceerd werden nog dateren van 2014 – en dus een beetje verouderd zijn – is de gesignaleerde trend onmiskenbaar: de traditionele media hebben het steeds zwaarder.

 
Dagbladen verder omlaag
De Nederlandse dagbladen kampen al jaren met dalende oplagecijfers. In 2010 verkochten ze nog 1,327 miljard papieren kranten, in 2014 waren dat er nog maar 1,017 miljard. Ter vergelijking: tien jaar geleden drukten ze nog anderhalf miljard kranten per jaar. Die piek werd vooral veroorzaakt door gratis kranten, waarvan Spits en De Pers alweer ter ziele zijn gegaan. De betaalde oplagecijfers zijn nog dramatischer. In 2005 zat die nog boven het miljard, in 2014 gingen nog maar 768 miljoen kranten door de brievenbus van Nederlanders met een abonnement.

Telegraaf en AD zijn de grootste kranten met het grootste bereik, respectievelijk 12,4 en 10,4 %. Met name de Telegraaf heeft de laatste jaren veel bereik verloren. Bij elkaar bereiken de dagbladen 53,2 % van alle Nederlanders van 13 jaar en ouder. In 2010 was dat nog tweederde van die doelgroep. De tabel uit de Mediamonitor toont die trend duidelijk aan.


 
Crisis in de regio
Daalde het bereik van de landelijke titels de afgelopen vijf jaar met 12 %, regionale dagbladen zagen hun bereik met 22 % dalen. Dezelfde trend is zichtbaar bij regionale omroepen. Daarmee komt de regionale en lokale nieuwsvoorziening in gevaar. Dat betekent bijvoorbeeld dat media kleinere gemeenten steeds meer links laten liggen. Dat er geen journalisten meer bij de gemeenteraadsvergaderingen zitten en dat inwoners verstoken blijven van lokaal nieuws. Volgens het Commissariaat voor de Media een zorgelijke ontwikkeling. Het spreekt dan ook van een crisis in de regio. ,,Hiermee wordt op lokaal niveau in steeds mindere mate voldaan aan de essentiële voorwaarde voor een gezonde democratie: een goed geïnformeerde bevolking,” stellen de onderzoekers.

De bevolking zelf heeft er minder last van. Uit het onderzoek ‘Nieuwsvoorziening in de regio

2014’ blijkt dat inwoners van kleinere gemeenten tevreden zijn met het beperkte, lokale nieuwsaanbod. In elk geval even tevreden als inwoners van de grote stad, waar de kranten wel over berichten. Dit kan volgens het CvdM betekenen dat de interesse beperkt is.


Ruim 8 op de 10 leest tijdschrift
Niet alleen kranten, ook tijdschriften zien hun oplages al jaren dalen: van 679 miljoen in 2005 naar 417 miljoen in 2014. Het aantal titels nam de afgelopen vijf jaar af van 165 naar 133. Toch leest 85 % van de Nederlanders van 13 jaar en ouder nog steeds een tijdschrift. Dat percentage is weliswaar licht gedaald, maar ligt beduidend hoger dan bij de dagbladen. De top 5 van tijdschriften met het grootste bereik bestaat uit De Kampioen, Libelle, Donald Duck, Veronica Magazine en Margriet.


Recordjaar televisie
Qua televisiekijktijd was 2014 een recordjaar. Nederlanders van zes jaar en ouder keken gemiddeld 200 minuten per dag televisie. Meer dan ooit. De stijging in kijktijd van de afgelopen jaren wordt onder meer veroorzaakt doordat de Stichting Kijk Onderzoek (SKO) sinds 2008 ook het uitgesteld kijken via diensten als uitzending gemist meerekent.

Tot zover echter het positieve nieuws. Het totale bereik van de Nederlandse televisiezenders daalt namelijk al jaren. Ruim driekwart van de Nederlanders van zes jaar en ouder kijkt dagelijks minimaal een minuut naar de tv, waarbij NPO1, RTL4, NPO2, SBS6 en NPO3 de top 5 vormen. Op NPO1 na hebben ze echter allemaal bereik moeten inleveren, zo maakt de tabel uit de Mediamonitor duidelijk.


Minder naar de radio geluisterd
Op de radio daalde niet alleen het bereik van de zenders, ook de gemiddelde luistertijd daalde van 192 minuten per dag in 2005 naar 175 minuten in 2014. Het bereik daalde van 70,8 % van de bevolking van tien jaar en ouder in 2010 naar 68,8 % in 2014. Dat deel luistert minimaal acht minuten per dag naar de radio. Radio 538 heeft al jaren het grootste bereik, gevolgd door Sky Radio en de regionale publieke omroepen. Die laatste zijn hun koppositie sinds 2011 kwijt. Ter vergelijking: in 2003 hadden de regionalen nog een bereik van 14,6 %. Ook hier doet zich dus een crisis in de regio voor, al blijven er altijd uitschieters als een RTV Noord, dat ruim een kwart van alle Groningers aan zich weet te binden.


Allemaal naar internet
Waar de traditionele media hun bereik zien slinken, groeit het bereik van internet. Van 90,3 naar 90,7 % van de Nederlanders in 2014. Zij maken minimaal veertien uur per week gebruik van internet, vooral via de laptop en de smartphone. Google scoort op dit front het hoogst met een bereik van 82,6 procent, gevolgd door Facebook en YouTube.

Maar ook de Nederlandse nieuwsmedia weten hun kijkers en lezers via het internet te bedienen. Nu.nl wordt het meest bekeken, maar ook de NOS en RTL, kranten als Telegraaf, AD en Volkskrant en een regionale omroep als Omroep Brabant hebben tegenwoordig een groot bereik op internet.


Stil houden
Hoewel de trend van het afkalvende bereik van traditionele media een van de belangrijkste nieuwsfeiten is uit de jaarlijkse Mediamonitor, is dit nieuws bijna nergens te lezen. Dat  Nederlanders nog nooit zo lang televisie keken als in 2014, dat Nu.nl de meest bekeken nieuwssite is, dat Nederlanders tevreden zijn met hun zenderpakket: het werd allemaal uit de Mediamonitor gehaald. Maar de dalende bereikcijfers haalden het nieuws niet.

Hoogleraren en andere deskundigen die Frank.news benaderde om er commentaar op te geven of oplossingen aan te dragen hadden geen tijd. Vandaar dat onze lezers het moeten doen met de kille cijfers.