Met medewerking van John Faasse
 

De PVV wordt volgens sentimentmetingen op social media veruit de grootste partij. Wilders krijgt beduidend meer zetels dan nummer twee, de VVD. De PvdA is volgens die meting de derde grootste partij. GroenLinks staat samen D66 op de vierde plek. Ook opvallend: de positie van Denk is niet meetbaar.

 
De verkiezingen komen steeds dichterbij. De peilingen liggen na Brexit, Trump en ook de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 onder vuur. Daarom schakelt frank.news maandelijks in samenwerking met onderzoeksbureau Vostradamus de sentimentmeting op social media in. Met deze keer de belangrijkste lessen tot nu toe en de laatste stand van zaken.

 
Les 1: Social media kunnen helpen bij een goede voorspelling van de verkiezingsuitslag
Een manier om de onzekerheid rond peilingen te reduceren (hierover vanaf les 3 meer) is gebruik te maken van andere bronnen, zoals de sentimentmeting van politieke berichtgeving op social media. Zo heeft frank.news inmiddels twee onderzoeken gedaan. Daaruit bleek eind vorig jaar onder meer dat er over Geert Wilders de meeste berichtgeving is en ook de meeste berichten rondgaan met een negatief sentiment. Emile Roemer is de enige over wie de berichtgeving meer positief dan negatief sentiment heeft. Dat geldt ook voor zijn partij SP.


PVV de grootste
In bovenstaande grafiek wordt de zetelverdeling uit de peilingwijzer vergeleken met de zetelverdeling op basis van de social media activiteit van de afgelopen maand tot en met 19 februari. Als we kijken naar de huidige peilingen versus de sentimentmeting dan valt het volgende op:

-De PVV zakt flink weg in de peilingen en staat inmiddels op gelijke hoogte met de VVD. Op basis van social media is de partij van Wilders nog steeds de grootste. In het laatste geval scoort de partij zelfs 37 zetels.

-VVD deelt in de peilingwijzer de eerste plek met 23 - 27 zetels en scoort volgens social media een tweede plek met 30 zetels.

-De PvdA is volgens de metingen op social media de derde partij met 19 zetels, terwijl ze in de peilingwijzer slechts 12 tot 14 zetels scoort en kleiner is dan CDA, D66 en GroenLinks. Een groot verschil.

-Volgt GroenLinks in de peilingwijzer nog na D66 en CDA als vijfde partij, op basis van social media staat ze gelijk met D66 op een gedeelde vierde plek.

-Ook opvallend: CDA, GroenLinks, D66 en SP scoren allemaal meer zetels volgens de peilingwijzer dan de laatste metingen via social media.

 
FvD groot op social
-Als we kijken naar de kleinere partijen valt op dat Forum voor Democratie beduidend meer zetels scoort als je kijkt naar social media activiteit (0-5), dan wanneer we afgaan op de peilingwijzer (0-1).

-Alleen Denk is niet meegenomen in de peilingen op basis van social media activiteit. Elke tweet of elk Facebookbericht waarin iemand iets ‘denk(t)’ zorgt er namelijk voor dat Denk twee keer zo groot zou zijn als de PVV. En dat denken wij niet.

 
Les 2: Ook de meting op social media zorgt niet voor een absoluut gegeven
Er zijn in de afgelopen jaren een aantal academische onderzoeken geweest die de berichtgeving over politieke partijen op social media gebruikt hebben om te kijken hoe het is gesteld met de populariteit van verkiezingskandidaten.

In een artikel uit 2010 ‘Predicting Elections with Twitter’ kwamen onderzoekers van de Technische Universität München tot de conclusie dat het volume van het aantal tweets over een politieke partij een goede voorspelling was van de uiteindelijke verkiezingsuitslag. Ze bleken achteraf echter nogal selectief in de tweets geshopt te hebben.

Onderzoekers van twee andere Duitse universiteiten publiceerden in 2012 een tegenartikel: Why the Pirate Party Won the German Election of 2009. De piratenpartij had namelijk in de aanloop naar de verkiezingen veruit de meeste social media activiteit, maar die was door de onderzoekers uit München niet meegenomen.

 
Les 3: Een peiling is geen voorspelling, maar een momentopname
In 2012 bleef de gepeilde grote overwinning voor de SP uit. In plaats daarvan maakte de PvdA onder Diederik Samsom een ongedachte comeback en eindigde vanuit kansloze positie nipt achter de VVD. De rest is geschiedenis. Wat ging er mis?

In 2012 zat er iets te veel tijd tussen de laatste peilingen in het weekend en de verkiezingsdag op woensdag. De PvdA was duidelijk aan een inhaalrace bezig. Dat leidde ertoe dat veel mensen besloten om toch ‘strategisch’ te stemmen en op het laatst overstapten van de SP naar de PvdA.

Een peiling is dus geen voorspelling, maar een momentopname. Een reeks peilingen kan een trend zichtbaar maken. Dat kan ertoe leiden dat mensen op basis van de uitkomsten tot andere keuzes komen. ‘Ik blijf thuis, want mijn kandidaat wint toch wel’. ‘Ik stem toch maar op A in plaats van B, want die kan straks het verschil maken.’

 
Les 4: De uitkomst van een peiling is geen absoluut gegeven
Bij de Brexit en ook bij de overwinning van Donald Trump was sprake van een nek-aan-nek race. Dan gaan de betrouwbaarheidsmarges van het onderzoek een rol spelen. De uitkomst van een steekproefonderzoek is geen absoluut gegeven. Er zit een marge rond de uitkomst. Als je hetzelfde onderzoek op hetzelfde moment houdt onder een vergelijkbare steekproef kun je op basis van toeval net iets hoger of lager uitkomen.

 
Too close
De dag voor het Britse referendum gaven de meeste peilingbureaus aan dat het verschil tussen voor- en tegenstemmers ‘too close to call’ was. In feite gold dat ook voor de presidentsverkiezingen. Het aantal stemmers voor Hillary was in de peilingen systematisch groter dan dat voor ‘the Donald’. Clinton kréég ook meer stemmen. Ze won ‘the popular vote’. Maar niet in elke afzonderlijke staat. En omdat in de meeste staten de kiesmannen stemmen volgens het ‘the winner takes all’ principe liep het anders dan verwacht.

 
Marges
Dit bewijst maar weer dat de uitkomst van een peiling geen absoluut gegeven is. De meeste opiniepeilers geven keurig aan hoe groot de marges rond hun peilingen zijn. Als de marges van twee partijen overlappen kun je niet zeggen dat de één groter of kleiner is dan de ander.

 
Benieuwd naar meer? De eerste twee artikelen over dit onderwerp lees je hier en hier.