Candid. Platform
for growth.

Bedenker Smulweb over Communities: begin altijd bij de gebruikers en niet bij jezelf

Boekhandel Waanders in de Broeren

Rob Oostveen werkte ooit bij Philips, is medebedenker van community Smulweb en schreef onlangs een boek genaamd De digitale epidemie, over de invloed van de digitalisering op de samenleving. Met Oostveen bespreken we de ideale community en of deze eigenlijk bestaat.

Jij was natuurlijk een van de eerste bedenkers van een online community.
,,In 1997 ben ik begonnen met een eigen bedrijf op het gebied van virtual communities, een plek waar mensen zich rond een thema kunnen uitleven en contact kunnen zoeken met gelijkgestemden. Tegenwoordig noemen ze dat sociale media. En ja, ik was een van de eersten wereldwijd. We deden toen al wat Facebook later ook is gaan doen.''

Vandaag de dag focust Facebook in de strategie stevig op groepen.
,,Je kon je destijds daar ook voor aanmelden. De beheerder van de groep kon toen ook al bepalen wie er mocht meedoen. De eerste community was Sportweb en daarna kwamen Smulweb, Reisweb en anderen. Vandaag de dag lijkt Smulweb (eigendom van Jumbo, BH) meer een receptensite, maar het begon als community waar je op het gebied van eten met elkaar kon communiceren.''

Geloofde je heel erg in het clubgevoel rond bepaalde thema's?
,,Zeker, de basis van de virtual communities was dat interactieve, leden konden van alles met elkaar. Na goed twee jaar hadden onze communities al zo'n 800.000 leden. Dat concept sloeg dus snel aan.''

Was het ook een soort idealisme? Het gevoel van bouwen aan een clubje gelijkgestemden?
,,Voor de gebruikers wel, maar voor ons was het ook een zoektocht naar een verdienmodel en daar worstelden we in die tijd nog mee. We gingen wel gelijk profielen bouwen, maar het was voor bedrijven nog niet duidelijk wat je daar allemaal mee kon. We hadden wel wat adverteerders, maar nog geen tools om ze terugkoppeling te geven over wat hun advertenties voor aandacht kregen. Dat heeft Facebook in de loop der jaren wel kunnen bouwen."

Smulweb is onlangs verkocht aan Jumbo en het bouwen aan communities heeft zich verder ontwikkeld. Heeft die evolutie op een goede manier plaatsgevonden in jouw ogen?
,,Niet altijd, maar wat wij destijds deden en wat Facebook nog steeds doet, is dat de beheerder bewaakt wat er in de groep gebeurt. De structuur van de huidige sociale media laat helaas toe dat beheerders het gedachtegoed van de groep zodanig bewaken, dat andere geluiden daar nauwelijks meer in doordringen. Zo zie je bepaalde bubbels ontstaan die gevoelig zijn voor nepnieuws en complottheorieën. We kunnen dat ook hier alle dagen ervaren."

Er zijn daarnaast ook bedrijven die communities bouwen, zoals AH met Allerhande. Gaat dat altijd goed in jouw ogen?
,,Ik vind het wel jammer als ieder merk zijn eigen community gaat opzetten en er zo eenzijdige bubbels ontstaan. Hier is het ook vaak de beheerder die een (veel te) grote vinger in de pap heeft in welke content er dan geplaatst wordt. Het is geen plek meer die 'van de leden' is.''

Een goede kookcommunity begint natuurlijk altijd met de liefde voor het koken, maar bedrijven zien het als een businessmodel.
,,Je kunt de gebruikers wel iets opdringen als bedrijf, maar als je de gebruikers als basis neemt en daar op een goede manier mee omgaat dan word je daar veel wijzer van. Wanneer de gebruiker zelf inbreng kan hebben, zal er ook meer binding zijn. Voor de gebruiker is het belangrijk dat hij de overtuiging heeft dat de informatie objectief is en weergeeft wat andere gebruikers vinden. Als bedrijven hun eigen belangen te zwaar laten wegen is er al snel sprake van eenzijdigheid en commercieel belang. Dat is geen basis voor klantenbinding."

Als een commercieel bedrijf een community inzet, kun je die dan nog als klantenbinder zien?
,,Dat wordt lastig. Een bedrijf kan het vaak niet laten zijn eigen belangen te laten prevaleren. Het mooiste zou natuurlijk zijn als een onafhankelijke partij rond een bepaald thema een community opzet en liefhebbers weet te binden. Dan kunnen commerciële partijen daarbinnen een eigen plek innemen en een eigen geluid laten horen. Dan komen er eerlijke reacties van de leden en ook zinvolle input. Die bedrijven zullen dan eerlijkere input krijgen en trends zien aankomen. Maar dat die informatie voor alle concurrenten beschikbaar is, valt hen toch moeilijk. Het "ikke" staat dan toch weer voorop. Ik vind dat eigenlijk een zwaktebod."

Is er voor een onafhankelijke partij dan nog een verdienmodel mogelijk?
,,Zeker. De informatie die door de leden in een community wordt gegenereerd is goud waard. Daar kunnen bedrijven dan voor betalen. Bovendien mogen zij betalen om in de community bij hun (potentiële) klanten aanwezig te zijn en hen te kunnen bereiken. En omdat dit pure, objectieve informatie betreft, biedt dit veel extra waarde.''

Maar is het deelnemen voor de leden dan gratis of niet? Ook voor hen heeft zo'n community een meerwaarde.
,,Gratis gebruik van internet bestaat niet, je betaalt met geld óf met je gegevens. Daar begint dan meteen de privacy mee te spelen. De inzet van cookies en die irritante cookie pop-ups zouden daar enige bescherming moeten bieden, maar juist het tegendeel wordt ermee bereikt. Het verzamelen van gegevens is niet te stoppen, dat gebeurt langs vele wegen. Wat ik belangrijk vind, is dat ik weet welke gegevens ze van mij hebben en wat ze ermee doen. Maar daarvoor zie ik nog geen regels verschijnen. Daar zou de overheid zich eens mee bezig moeten houden.''

Als je kijkt naar zo'n onafhankelijk community, wordt het dan niet lastig voor partijen met belangen dat ze daar samen inzitten?
,,Als je ervan uitgaat dat in de online wereld de gebruiker het initiatief heeft en zelf steeds makkelijker kan bepalen wat hij wel of niet wil, zullen bedrijven daar uiteindelijk een model voor moeten vinden. Neem de tv-wereld. Nu domineren nog de zenders met eigen kanalen, maar de kijker heeft steeds minder affiniteit met een zender of een omroep, hij heeft alleen maar interesse in programma's die hij wil zien. Vandaar nieuwe initiatieven als Netflix of Videoland, waar de kijker zelf kan kiezen wat hij wanneer wil zien. De traditionele omroepen gaan ook die kant op. Waar ik wel benieuwd naar ben, is hoe ze dat met aparte websites met ieder eigen abonnementen gaan doen. Zal de kijker straks een aantal abonnementen hebben? Zou hij niet liever willen afrekenen met een automatische afschrijving van een (klein) bedrag per programma waar hij naar gekeken heeft, onafhankelijk van wie het programma aanbiedt? Vanuit de gebruiker gezien zou volstaan kunnen worden met alle programma's op één site aan te bieden. Hij kan dan kiezen uit één abonnement dat naar rato over de programma's wordt verdeeld, of uit meerdere abonnementen op basis van een genre of zo. Maar of dit ooit zal gebeuren?"

Jij schrijft ook behoorlijk wat thrillers. Is er eigenlijk een goede community rond boeken?
,,Je hebt wel iets als Hebban en ook Bol.com doet iets in die trant, maar dat zie ik niet als communities. De gebruikers hebben daar geen eigen account waar hun activiteiten op terug te vinden zijn en die andere lezers inzicht geven in hun voorkeuren. Een objectieve community voor boeken kan ik mij in principe heel goed voorstellen, maar wie zou dan het initiatief moeten nemen? Een neutrale partij of een online boekwinkel zou kunnen. Je zou daar ook self-publishers een eigen positie kunnen geven. Het probleem van een auteur, dat ervaar ik ook zelf, is het bekend worden.''

Wel een gemiste kans voor Bol.com. Waarom hebben zij eigenlijk geen boekencommunity? Zal wel weer met commercie te maken hebben.
,,Toen ik eind vorige eeuw met onze communities veel succes had, stond ook Bol.com - toentertijd alleen nog een online boekwinkel - bij ons aan de deur. Zij overwogen ook een boekencommunity te beginnen. Dat is niet doorgegaan en ik heb nooit gehoord waarom niet. Nog steeds denk ik dat een community voor boekenlezers potentie heeft. Het verdienmodel zou dan kunnen zitten in de online verkoop van boeken via de shop in de community. De onafhankelijke recensies van leden maken meer indruk dan wanneer die door uitgevers zelf worden ingebracht. Bovendien is dan te zien wie de recensie heeft geschreven en wat die persoon nog meer heeft beoordeeld of welke voorkeuren hij heeft. Zulke informatie is voor lezers erg aantrekkelijk en zinvol."

Zo'n community-opzet voor boeken, maar ook voor bijvoorbeeld elektronica of hardloopartikelen, gekoppeld aan een commerciële partij, zou best eens binnen een paar jaar marktleider kunnen zijn.
,,Dat zou zomaar kunnen. Als ik kan zien wie een oordeel over een product heeft gegeven, wordt zulke informatie ineens veel meer waard. Dan is de stap om via de community tot aankoop over te gaan ook veel meer voor de hand liggend. Ik spreek toch uit ervaring, omdat we in onze communities zo werkten en zagen hoe belangrijk het was dat je kon zien wie er een oordeel gaf. Zo zie je, dat als je steeds uitgaat van de gebruikers, er een heel aantrekkelijke dynamiek ontstaat. Bedrijven moeten nog steeds afleren online teveel van het eigenbelang uit te gaan. Online is de klant pas echt koning!" 

By accepting you will be accessing a service provided by a third-party external to https://www.candidplatform.com/

Be Candid,
it’s contagious.

Candidness is the quality of speaking with
honesty and authenticity. Our Candid editorial
team shares stories that matter on media, data,
marketing, creativeness and technology.

Platform news       All platform news